Piekiełko – Obelisk kpt. Tadeusza Paolone „Lisowskiego”

Kpt. Tadeusz Paolone „Lisowski” był potomkiem włoskich emigrantów. Jego dziadek Jan osiadł w Piekiełku i podejmował prace jako kamieniarz przy budowie odcinka linii kolejowej Chabówka – Nowy Sącz. Podobną profesją trudnił się ojciec Tadeusza – Franciszek. W 1909 r. przyszedł na świat Tadeusz. Miał pięcioro rodzeństwa. Kształcił się w Piekiełku, Tymbarku i Nowym Sączu. W 1926 r. Franciszek wyjechał na emigrację zarobkową do Argentyny. Po trzech latach ściągnął do siebie rodzinę. W kraju pozostał na własną prośbę młody Tadeusz. Związany z rodziną oraz lokalnym środowiskiem kontynuował naukę. Na początku lat trzydziestych zdał maturę, podjął służbę wojskową w 5 Pułku Strzelców Konnych w Dębicy. Zawodową służbę wojskową kontynuował w 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie. Przed wybuchem wojny, pod koniec sierpnia otrzymał nominację na stopień kapitana. W kampanii wrześniowej walczył ze swoim pułkiem do 16 września. Następnie przedostał się do Tymbarku. Czasowo zamieszkał w starym dworze u Marianka Prökla, administratora majątku Zofii Turskiej. Kpt. Paolone został fikcyjnie zatrudniony pod nazwiskiem Lisowski  w lasach Mogielicy, należących do tymbarskiej dziedziczki. Podjął współpracę z placówką ZWZ w Rabce. 6 stycznia 1940 r. w lokalu Szymona Pyrcia na rynku w Tymbarku wraz z kilkoma innymi osobami kpt. Paolone założył placówkę konspiracyjną ZWZ w Tymbarku. Wiosną kpt. Paolone podjął decyzję o udaniu się przez granicę ze Słowacją na zachód do Francji. Po przekroczeniu zielonej granicy na Słowacji został schwytany i przekazany gestapo w Muszynie. Stamtąd trafił do więzienia w Nowym Sączu, następnie do zakładu karnego w Tarnowie. W czerwcu 1940 r. kpt. Paolone został wywieziony pierwszym transportem z Tarnowa do KL Auschwitz. Ze względu na znajomość języka oraz wykształcenie Tadeusz jako więzień zajmował się zarządzaniem obozową kartoflarnią. W tym czasie rozwijał działalność konspiracyjną za drutami obozu współpracując m.in. z rotmistrzem Witoldem Pileckim. Wyjątkowe wspomnienia pozostawiła p. Zofia Posmysz, która w obozie poznała Tadeusza. Swoje spotkania i relacje opisała w opowiadaniu „Chrystus Oświęcimski”. We wrześniu 1943 r. doszło do wsypy na terenie obozu. Tadeusz został aresztowany, następnie 11 września rozstrzelany pod ścianą bloku nr 11. Postać kpt. Tadeusza Paolone od wielu lat stała się znana dzięki publikacjom historyków-regionalistów. W ramach obchodów 100 rocznicy niepodległości Państwa Polskiego, przed budynkiem szkoły podstawowej w Piekiełku, 8 listopada 2018 r., odsłonięto obelisk z tablicą upamiętniającą życie i działalność kpt. Paolone. Od początku września 2019 r. jego imię nosi Gminna Biblioteka Publiczna w Tymbarku. Działalność kapitana została opisana na tablicach ścieżki turystyczno-edukacyjnej w 2015 r. Oznakowany szlak przebiega m.in. przez „Talianówkę” w Piekiełku, gdzie Tadeusz spędzał lata młodości. Na tablicy obok szkoły podstawowej umieszczono historię mieszkańców Piekiełka związanych z działalnością konspiracyjną w czasie II wojny światowej.

Zdjęcie główne: Piekiełko – obelisk kpt. Tadeusza Paolone. Fot. J. Wolski

Przewiń do góry