W czasie niemieckiej okupacji ludność Szczyrzyca i okolicznych miejscowości w pierwszych dniach wojny spotkała się z terrorem okupanta. Już 6 września 1939 r. Żołnierze Wehrmachtu rozstrzelali kilkadziesiąt osób na Wadzyniu w odwecie za oddany strzał w kierunku kolumny niemieckiej z rejonu góry Ciecień. Ponadto czas okupacji pochłonął ofiary wśród wywózek osób do obozów koncentracyjnych, członków organizacji konspiracyjnych oraz ofiar krwawej pacyfikacji. Ta została przeprowadzona przez Niemców 18 września 1944 r. na mieszkańcach Smykani i Pogorzan. Od strony południowej drogi powiatowej, prowadzącej do centrum Szczyrzyca, w okresie PRL-u utworzono miejsce pamięci w postaci pomnika poległych w czasie II wojny światowej. Obok pomnika przebiega czerwony szlak PTTK, prowadzący z centrum Szczyrzyca przez Ciecień, Przenoszę, Skrzydlną i Wolę Skrzydlańską pod Śnieżnicę. 11 sierpnia 1968 r. Związek Szczyrzycan odsłonił tablicę upamiętniającą ofiary egzekucji na Wadzyniu. Na tablicy widnieją nazwiska kilkudziesięciu zamordowanych osób, często pochodzących z innych miejscowości lub spoza powiatu limanowskiego, uciekających przed działaniami wojennymi. 15 sierpnia 1971 r. odsłonięto pomnik z symbolem Polski Walczącej oraz krzyżem partyzanckim, poświęcony ofiarom II wojny światowej oraz członkom konspiracji. Jedną z tablic poświęcono pamięci ofiar pacyfikacji w Pogorzanach z 18 września 1944 r. – na pomniku wymieniono 42 ofiar hitlerowskiej zbrodni. Tablicę umieszczono w 30 rocznicę wydarzeń. W 1978 r., na placu obok pomnika ustawiono obeliski napisami: „Dla Ciebie Ojczyzno” oraz „W 60 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości 1918-1978. Szczyrzyczanie”. Na pozostałych obeliskach w 1990 r. umieszczono nazwiska żołnierzy WP, ofiar zbrodni katyńskiej oraz walczących poza granicami kraju. Również zamieszczono nazwiska ofiar pacyfikacji Żerosławic z 7 listopada 1944 r. W 1993 r. na placu obok pomnika ufundowano tablicę o treści: „Cześć pamięci żołnierzy WP i AK poległych i pomordowanych w latach 1939-1945”. Na kolejnej tablicy upamiętniono 26 członków konspiracji ZWZ-AK, którzy ponieśli śmierć z rąk niemieckiego okupanta.
Zdjęcie główne: Szczyrzyc – pomnik ofiar II wojny światowej. Fot. J. Wolski
