Przyszowa – cmentarz parafialny. Pomnik – mogiła Genowefy Kroczek „Lotte”

Genowefa Kroczek urodziła się 14 czerwca 1919 r. w Przyszowej, w rodzinie Wojciecha i Anny Kroczków. Kształciła się w gimnazjum w Nowym Sączu, gdzie zdała maturę. Swoje życie pragnęła związać z zawodem pielęgniarki lub lekarza. Po wybuchu wojny działała cywilnie w strukturach Stronnictwa Ludowego „Roch”. W konspiracji pracowała pod pseudonimem „Lotte”. Wkrótce Genowefa została członkinią Powiatowego Kierownictwa Ludowego Związku Kobiet. Stanęła na czele tzw. Zielonego Krzyża, czyli służby sanitarnej ludowców na obszar Limanowszczyzny. Genowefa zajmowała się szkoleniem sanitarnym i transportem leków, ale przede wszystkim był dobrą organizatorką sieci szpitalików w południowej i środkowej części Beskidu Wyspowego. W latach 1943-1945 organizowała pracę czterech partyzanckich szpitali. W jednym z nich poznała swojego narzeczonego, zastępcę dowódcy oddziału LSB „Opór” – Teofila Górkę „Dywana”. Przez leśną służbę zdrowia przechodzili partyzanci polscy i sowieccy oraz ludność z okolicznych miejscowości. Po zakończeniu działań wojennych na Ziemi Limanowskiej Genowefa wraz z oddziałem ujawniła się w drugiej połowie stycznia 1945 r. W pierwszych tygodniach partyzanci z oddziału „Opór” przystąpili do struktur administracji PUBP w Limanowej. Jednak bardzo szybko zostali poddani inwigilacji przez przybyłych z Niska funkcjonariuszy UB. 17 kwietnia 1945 r. byli akowcy z Janem Wąchałą „Łazikiem” i współpracującymi z nimi partyzantami „Bicza” przeprowadzili akcję uwolnienia więźniów, oficerów AK. Jedenastu wartowników więzienia, dowodzonych przez „Dywana”, przyłączyło się do uciekinierów. Grupa „Dywana” ukrywała się w lasach, w rejonie Kiczni i Modyni. Funkcjonariusze UB w odwecie zamordowali Wojciecha Dębskiego „Bicza”. W zwalczaniu partyzantów wykorzystano w tym czasie wiedzę, jaką posiadał Tadeusz Lecyń „Czapka” – będący na usługach komunistów dawny partyzant z oddziału „Bicza” i człowiek, którego leczyła w czasie wojny Kroczkówna. Aresztowano osoby związane z dawnym oddziałem „Opór”, w tym „Lotte”. 9 maja 1945 r. „Dywan” zorganizował akcję uwolnienia więźniów. Wypuszczono 13 osób. Początkowo „Lotte” ukrywała się w Mordarce, następnie w kryjówce grupy „Dywana”, pod Modynią. 14 maja, w miejsce partyzanckiej meliny dotarła obława UB. W czasie ostrzału ranna „Lotte” odmówiła podania miejsca ukrycia swojego narzeczonego, za co została zastrzelona przez Tadeusza Lecynia „Czapkę”. Ciało Genowefy Kroczek pochowano na cmentarzu parafialnym w Przyszowej. 1 marca 2020 r. odsłonięto tamże odnowiony pomnik na mogile Genowefy Kroczek „Lotte”. Pomnik odnowiono dzięki wsparciu krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej.

Zdjęcie główne: Przyszowa – mogiła Genowefy Kroczek 'Lotte’. Fot. J. Wolski

Przewiń do góry