Konspiracja w Limanowej i okolicy dzieli się na dwa etapy: cywilny i wojskowy. Pierwszy trwał od jesieni 1939 r. do początków 1943 r. Cechował się pracą podziemną w postaci: prowadzenia nasłuchu zagranicznych stacji radiowych, kolportażu i redakcji prasy, organizacją wywiadu, tajnego nauczania i innych, niezbrojnych inicjatyw. Drugi etap to organizacja działalność zbrojnej, dywersyjnej, gromadzenie broni, szkolenie partyzantów z zakresu musztry i posługiwania się bronią. W latach 1939-1942 na terenie Limanowej powstało kilka organizacji, które często, działając niezależnie od siebie, podejmowały wysiłek walki z niemieckim okupantem. Do takich organizacji należały: Tajna Organizacja Wojskowa, Organizacja Orła Białego – Związek Odwetu, Związek Czynu Zbrojnego, Związek Walki Zbrojnej, Bataliony Chłopskie. Od połowy 1943 r. w ramach placówki AK „Centra”, „Ligas” Limanowa powstał uzbrojony oddział partyzancki, którego działalność organizował komendant lokalnej placówki: ppor. Zygmunt Joniec „Zyg”. W pierwszej połowie 1944 r. oddziały partyzanckie, w tym limanowska placówka, brały udział w przygotowaniu do akcji „Burza”. Gromadzono broń ze zrzutów alianckich oraz niezbędne wyposażenie. Okres od końca maja do późnej jesieni 1944 r. charakteryzował się intensywną działalnością partyzancką, skupioną wokół strategicznych obiektów, takich jak stacje kolejowe, tory, budynki administracji publicznej. W odwecie Niemcy stosowali odpowiedzialność zbiorową, przeprowadzając masowe egzekucje na zakładnikach. Tak było w Kłodnem, Rdziostowie, Starej Wsi oraz podczas obław, w miejscowościach: Pasierbiec, Lipowe. Ofiary niemieckich zbrodni zostały upamiętnione po wojnie w Limanowej na terenie cmentarza parafialnego. W kwaterze wojennej znajduje się tablica pomordowanych żołnierzy ZWZ-AK i zakładników poległych w latach 1941-1944, upamiętniono ofiary egzekucji gestapo z 30 czerwca 1944 r. oraz mogiły żołnierzy Batalionów Chłopskich, Oddziału Partyzanckiego Ludowej Straży Bezpieczeństwa „Opór” zamordowanych przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Limanowej, w 1945 r.
Zdjęcie główne: Limanowa. Cmentarz parafialny. Kwatera wojenna. Fot. J. Wolski.
